الحاق این جزایر که از نظر تنوع گونه‌ای، غنی و از جزایر مرجانی مهم خلیج‌فارس هستند، به حوزه فعالیت سازمان منطقه آزاد کیش در حالی تصویب شد که سازمان حفاظت محیط‌زیست با این تصمیم مخالف بود. اما موافقان می‌گویند این اقدام موجب شتاب گرفتن روند توسعه و آبادانی 3 جزیره می‌شود. به‌نظر می‌رسد در این میان مناقشه‌ای میان دوستداران محیط‌زیست و دست‌اندرکاران رونق صنعت گردشگری شکل گرفته است.
مدیرکل دفتر زیست‌بوم‌های دریایی سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور با ابراز نارضایتی از سپرده شدن جزایر هندورابی، فارور و بنی‌فارور به سازمان منطقه آزاد کیش خاطرنشان می‌کند: «این 3 جزیره مهم از جزایر بکر و دست‌نخورده کشور هستند که اهمیت اکولوژیک زیادی دارند و باید از آنها به درستی محافظت کرد.»
امید صدیقی با بیان این‌که بیشترین تنوع زیستی در این مناطق وجود دارد، اضافه می‌کند: «40 گونه مرجانی در این مناطق شناسایی شده است، علاوه بر این، این جزایر پناهگاه حیات وحش و محلی برای تولیدمثل بسیاری از گونه‌های پرندگان آبزی، همچنین تخم‌گذاری لاک‌پشت‌ها محسوب می‌شوند.»
وی تاکید می‌کند: « بهترین مناطق مرجانی در کل خلیج‌فارس در جزیره فارور وجود دارد و بسیاری از گونه‌های جانوری کمیاب و در معرض خطر انقراض نیز مدتی از سال را در آنجا سپری می‌کنند.»
این کارشناس اکولوژی یادآور می‌شود که پس از واگذار شدن جزیره کیش به سازمان مناطق آزاد 80 درصد زیستگاه‌های مرجانی آن به‌دلیل ساخت‌وسازها از بین رفت. صدیقی با بیان این‌که طبق قانون، مناطق آزاد از انجام ارزیابی زیست‌محیطی برای طرح‌های خود معاف هستند، می‌گوید: « هر چند جدیداً قوانین در حال تغییر است و تصمیم گرفته‌شده که سازمان حفاظت محیط‌زیست در مناطق آزاد نیز مستقر شود، اکنون بسیاری از طرح‌های عمرانی بدون توجه به الزامات زیست‌محیطی در منطقه آزاد کیش در حال اجراست که صدمات جبران‌ناپذیری به محیط وارد می‌کند.»
مدیرکل دفتر زیست بوم‌های دریایی سازمان محیط‌زیست کشور می‌افزاید: «گرچه مسئولان مناطق آزاد مدعی‌اند تمام شاخص‌های زیست‌محیطی را رعایت می‌کنند، نتیجه‌ای که از عملکرد آنها مشاهده می‌شود، از بی‌توجهی به محیط‌زیست حکایت می‌کند.» وی یادآور می‌شود: «بخش عمده‌ای از سواحل مرجانی کیش به‌دلیل ساخت هتلی در دریا در حال نابودی بود که با تلاش‌های بسیار توانستیم جلوی این اقدام را بگیریم و کار را متوقف کنیم.»
صدیقی با بیان این‌که سازمان حفاظت محیط‌زیست در حال پیگیری اضافه شدن جزیره‌های هندورابی و بنی‌فارور به مناطق حفاظت شده بود، تاکید می‌کند: «حفاظت کردن از این مناطق به این معنا نیست که نمی‌توان اکوتوریسم را در آنها گسترش داد، بلکه هدف سازمان حفاظت محیط‌زیست این است که الزامات زیست‌محیطی کاملاً رعایت شود و بکر بودن این مناطق از بین نرود.»
به گفته وی، بهتر است منطقه حفاظت شده سراج که خیلی ارزش حفاظتی و حساسیت اکولوژیک ندارد، آزاد شود و به ازای آن، حفاظت زیست‌محیطی از جزایر هندورابی و فارور را که از حساسیت بالایی برخوردار است، افزایش یابد.
تعادل میان انسان، محیط و گردشگری
در حالی که برخی دوستداران و کارشناسان محیط‌زیست از واگذاری 3 جزیره خلیج‌فارس به سازمان مناطق آزاد کیش نگران هستند، ناصر کرمی، کارشناس محیط‌زیست و اکوتوریسم نظر دیگری در این‌باره دارد. وی با بیان این‌که گاهی طرفداران محیط‌زیست حساسیت‌های بی‌دلیلی از خود نشان می‌دهند می‌گوید: «اساساً چشم‌اندازهای توریستی چشم‌اندازهای پایداری هستند.»
البته کرمی نیز موافقتش با این طرح مشروط است. وی تاکید می‌کند: «اگر استفاده از این مناطق به شکل برنامه‌ریزی و کنترل شده باشد، نه تنها آسیبی به این مناطق وارد نمی‌شود، که موجب تسریع روند توسعه نیز خواهد شد.» کرمی معتقد است که فعالیت‌های گردشگری بر خلاف فعالیت‌های عمرانی بین انسان و محیط تعادل برقرار می‌کند.
وی با بیان این‌که استفاده از جاذبه‌های گردشگری این جزایر بهتر از بهره‌برداری‌های نفتی است، می‌افزاید: «گاهی جزایر به حال خود رها یا از آنها بهره‌برداری نفتی می‌شود که در هر 2 حالت آسیب‌های جدی به جزایر وارد می‌شود، اما با ارزیابی کامل زیست‌محیطی از این 3 جزیره می‌توان از آنها برای توسعه گردشگری استفاده کرد مشروط به این‌که محور گردشگری طبیعت‌گردی باشد و به سمت توریسم انبوه نرویم.»
محمدرضا حسین‌نژاد، سخنگوی کمیسیون عمران مجلس نیز در تایید واگذار شدن 3 جزیره به سازمان منطقه آزاد کیش می‌گوید: «با توجه به امکانات و استعداد طبیعی این جزایر از نظر آب، خاک، هوا و برخورداری از زیبایی‌های طبیعی، می‌توان بخشی از نیازهای سیاحتی و گردشگری ایرانگردان را تأمین کرد.»
وی با تاکید بر این‌که اصلی‌ترین پیوست این طرح مطالعات زیست‌محیطی است، خاطرنشان می‌کند: «اگر ما نتوانیم از منابع طبیعی به نفع انسان استفاده کنیم، بکر بودن چه فایده‌ای دارد؟! بنابراین با در نظر گرفتن ملاحظات زیست‌محیطی می‌توان از وجود ظرفیت‌های فراوان این 3 جزیره استفاده بهینه کرد.»
خطر فاضلاب و کلاغ هندی
جزیره هندورابی با حدود 23 کیلومتر مربع مساحت، در فاصله 325 کیلومتری بندرعباس در دل خلیج‌فارس و در28 کیلومتری جزیره کیش قرار دارد. فعالیت اقتصادی اکثر اهالی جزیره هندورابی، صیادی است. جزیره فارور نیز که گنبدی سر برآورده از آب‌های نیلگون خلیج فارس محسوب می‌شود، از تپه ماهورهای کوچک و بزرگ تشکیل شده است. این جزیره غیرمسکونی و زیستگاه مرغان دریایی است و به‌علت موقعیت اقلیمی خود زیستگاه گونه‌های نادر پرندگان شکاری به شمار می‌رود. مهم‌ترین پستاندار این جزیره نیز نوعی آهو است.
بهروز دهزاد، دانش‌آموخته اکولوژیک و عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی با انتقاد از واگذاری این جزایر به منطقه آزاد کیش می‌گوید: «من مخالف توسعه نیستم، اما تجربه‌های تلخ گذشته باعث می‌شود که احساس نگرانی کنم.»
وی با بیان این‌که این اقدام نیاز به مطالعه جامع و بررسی بسیاری دارد، خاطرنشان می‌کند: «مسئولان باید اهداف و برنامه‌های خود را مشخص کنند و در این راه از کارشناسان بهره بگیرند وگرنه آسیبی که به این مناطق وارد می‌شود، با میلیاردها تومان نیز قابل جبران نیست.»
فاضلاب‌های انسانی یکی از نگرانی‌هایی است که دهزاد عنوان می‌کند و یادآور می‌شود: «مرجان‌ها، یکی از گونه‌های باارزش زیستی هستند که نقش مهمی در بقای جانداران دریایی دارند. آنها علاوه بر تامین اکس‍یژن آب، موجب شفافیت آن می‌شوند، اما این موجودات به فاضلاب بسیار حساسند.
در واقع، فاضلاب حکم آرسینک را برای آنها دارد، بنابراین اگر مسئولان بخواهند این جزایر را به مناطق گردشگری تبدیل کنند باید فکری اساسی برای این موضوع بشود.» وی با اعلام این‌که افزایش کلاغ هندی در جزایر نگرانی دیگری است که باید به آن توجه شود، تاکید می‌کند: «این موجود مهاجم که رد پای انسان را تعقیب می‌کند، چرخه طبیعی منطقه را بر هم می‌زند و خسارت‌های زیادی به منطقه وارد خواهد کرد که نمونه آن را می‌توان در جزیره خارک مشاهده کرد. از آنجا که کلاغ هندی از پسماندهای انسانی تغذیه می‌کند، حضور گردشگران می‌تواند باعث هجوم آنها به جزایر فارور و هندورابی شود.»
